Akut sinüzit geniz yolunuzun etrafındaki boşlukların (sinüslerinizin) iltihaplanmasına ve şişmesine sebep olur. Bu durum burun akıntısına engel olur ve mukus oluşumuna yol açar. Akut sinüzitte, burnunuzdan nefes almak zor olabilir. Gözlerinizin etrafı ve yüzünüz şişebilir; ve yüzünüzde ya da başınızda çarpıntılı bir ağrı oluşabilir.

Akut sinüzit genellikle virüs sebepli soğuk algınlığından kaynaklanır. Diğer sebepler arasında; bakteriler, alerjiler ve mantar enfeksiyonları da sayılabilir. Akut sinüzit tedavisi, sebebine göre değişir. Vakaların çoğunda, evde hazırlanan ilaçlar yeterli olur. Ancak, sürekli sinüzit, ciddi enfeksiyonlara ve komplikasyonlara neden olabilir. 12 haftadan fazla süren ya da aralıklarla nükseden sinüzite kronik sinüzit denir.

Akut sinüzit semptomları genellikle aşağıdaki gibidir:

Burundan ya da boğazın arka kısmının aşağısına doğru oluşan yoğun, sarı ya da yeşil renkte akıntı Burundan nefes almayı güçleştiren burun tıkanıklığı

Göz, yanak, burun ya da alın etrafında ağrı, hassasiyet, şişkinlik ya da basınç

Üst çene ve dişlerde ağrı

Tat ve koku duyularında azalma

Geceleri kötüleşebilen öksürük

Diğer belirtiler şu şekildedir: Kulak ağrısı, Baş ağrısı, Boğaz ağrısı, Ağız kokusu (nefes kokusu), Yorgunluk, Ateş

Ne zaman doktora gidilmeli? Eğer hafif sinüzit semptomları görüyorsanız, kendiniz ilgilenmeyi deneyin.

Aşağıdakilerden herhangi biri sizde varsa, doktorunuza başvurun:

Birkaç gün içerisinde geçmeyen ya da kötüleşen semptomlar

Sürekli ateş

Tekrar eden ya da kronik sinüzit hikayesi

Ciddi bir enfeksiyon belirtisi olan semptomlar görüyorsanız, acilen doktorunuza görününüz: Gözlerinizin etrafında ağrı ya da şişkinlik, Alında şişkinlik, Şiddetli baş ağrısı, Sersemlik, Çift görme ya da diğer görme bozuklukları, Boyun tutulması, Nefes darlığı

Sinüzit olduğunuzda, burnunuzdaki, sinüslerinizdeki ve boğazınızdaki (üst solunum yolu) mukus dokuları iltihaplanır. Şişkinlik, sinüs girişlerini tıkar ve mukusun normal bir şekilde akmasına engel olarak yüzünüzün ağrımasına ve diğer sinüzit semptomlarına neden olur. Tıkalı sinüsler, enfeksiyon oluşumunu kolaylaştıran bir nemli bölge oluşturur. Enfeksiyon kapan ve akamayan sinüsler iltihapla dolarak, yoğun, sarı ya da yeşilimsi bir renkte akıntıya veya diğer enfeksiyon semptomlarına yol açar.

Akut sinüzit aşağıdakilerden kaynaklanabilir:

Virüs kaynaklı enfeksiyon: Çoğu sinüzit vakasının sebebi soğuk algınlığıdır.

Bakteri kaynaklı enfeksiyon: Üst solunum yolu enfeksiyonu 7-10 gün kadar devam ederse, virüs kaynaklı olmasından ziyade bakteri kaynaklı olması çok daha muhtemeldir.

Mantar kaynaklı enfeksiyon: Sinüs problemleriniz var veya bağışıklık sisteminiz zayıf ise, mantar enfeksiyonu riski çok yüksektir.

Bazı sağlık problemleri, sinüzite yol açan sinüs enfeksiyonu riskini ya da altta yatan başka bir enfeksiyon sebebi ile sinüzit riskini artırabilir. Bu sağlık problemleri şöyle sıralanabilir: Bahar nezlesi gibi alerjiler, Burun polipleri ya da tümörleri, Eğri burun direği, Diş enfeksiyonu, Çocuklarda lenf bezlerinin genişlemesi ya da enfeksiyon kapması, Diğer tıbbi durumlar: Kistik fibroz, gastroözofageyal reflü hastalığı (GERH) ya da bağışıklık sistemi hastalıkları gibi komplikasyonlar sinüslerin tıkanmasına veya enfeksiyon riskinin artmasına neden olabilir.

Şu durumları yaşıyorsanız, sinüzit olma riskiniz çok yüksektir: Sinüslerinizi etkileyen bahar nezlesi ya da diğer alerjik durumlar, eğri burun direği, burun polipleri ya da tümörler gibi burun boşluğu problemleri, kistik fibroz, gastroözofageal reflü hastalığı (GERH) ya da immunoglobülin veya antikor eksikliğinden kaynaklanan herhangi bir bağışıklık sistemi hastalığı gibi tıbbi bir durum, sigara dumanı gibi polütanlara sürekli maruz kalmak

Akut sinüzit komplikasyonları arasında şunları da sayabiliriz:

Astım nöbetleri. Akut sinüzit astım krizine yol açabilir.

Kronik sinüzit. Akut sinüzit, kronik sinüzit diye bilinen uzun süreli bir problemi tetikleyebilir. Kronik sinüzit, 12 haftadan fazla devam eden sinüzittir.

Menenjit. Enfeksiyon beyine yayıldığında oluşur.

Görme bozuklukları. Eğer enfeksiyon göz çukurunuza yayılırsa, görme duyunuzun zayıflamasına ve hatta körlüğe sebep olabilir. Bu, kalıcı zararı önlemek için acil tedavi gerektiren tıbbi bir durumdur.

Kulak enfeksiyonu. Akut sinüzit kulak enfeksiyonunun beraberinde oluşabilir.

Doktorunuza göründüğünüzde, sinüslerinizin kapsamlı bir şekilde kontrol edilmesini isteyebilirsiniz. Doktorunuz gözlerinizi, kulaklarınızı, burnunuzu ve boğazınızı da kontrol edebilir. Semptomlarla ilgili sorulan detaylı soruları cevaplamaya hazır olun. Doktorunuz şunları öğrenmek isteyebilir: Semptomlar tam olarak nelerdir?, Semptomlar ne zaman başladı?, Neler bu semptomları iyileştiriyor ya da kötüleştiriyor?, Şu anda soğuk algınlığı ya da başka bir solunum yolu enfeksiyonu geçiriyor musunuz ya da son zamanlarda geçirdiniz mi?, Alerjiniz var mı? Sigara kullanıyor musunuz ya da sigara dumanına ya da diğer hava polütanlarına maruz kalıyor musunuz?, Bitkisel ilaçlar da dahil olmak üzere hangi ilaçları kullanıyorsunuz?, Başka sağlık problemleriniz var mı?,

Doktorunuzla muayenede geçireceğiniz süre  ne yazık ki kısıtlıdır. Bu yüzden randevu gününden önce sormak istediğiniz soruları bir liste halinde hazırlayarak, bu süreyi en verimli şekilde geçirebilirsiniz. Akut sinüzit için, doktorunuza sormanız gereken başlıca sorular aşağıdaki gibidir: Bu semptomların ya da hastalığımın sebebi nedir?, Bu semptomlar ya da hastalığımın başka sebepleri de olabilir mi?, Ne tür testler yaptırmalıyım?, Mevcut tedavi şekilleri nelerdir? Siz ne önerirsiniz?, Tedavide ne tür yan etkiler olabilir?, Bana yazdığınız ilacın jenerik bir alternatifi var mıdır?

Doktorunuz, akut sinüziti anlayabilmek için birkaç yöntem kullanabilir, bu yöntemler arasında aşağıdakiler de yer almaktadır:

Fiziksel muayene. Semptomlarınızın nedenini anlamak için, doktorunuz burnunuz ve boğazınızdaki hassasiyeti kontrol edecektir. Doktorunuz burnunuzu açık tutabilmek için bir alet kullanabilir ve geniz yolunuzdaki kan damarlarını sıkılaştıran bir ilaç uygulayabilir. Böylece, geniz yolunuzu görebilmesi daha kolay olacaktır. Doktorunuz daha sonra geniz yolunuza bir ışık tutarak iltihaplanma ya da akıntı olup olmadığını kontrol edecektir. Bu görsel muayene aynı zamanda burun polipleri ya da diğer anormallikler gibi sinüzite neden olan fiziksel durumları belirlemeye yardımcı olacaktır.

Burun endoskopisi. Burnunuza sokulan, fiberoptik ışıklı, ince, esnek bir boru sayesinde doktorunuz sinüslerinizin içerisini görsel olarak inceleyebilir.

Görüntüleme çalışmaları. Bilgisayarlı tomografi (BT) ya da manyetik rezonanslı görüntüleme (MRG) kullanılarak alınan görüntüler, sinüslerinizi ve burun bölgenizi detaylı bir şekilde gösterebilir. Bu görüntülerle, endoskopide görülemeyecek kadar derinlerdeki iltihaplanma ya da fiziksel tıkanıklıklar belirlenebilir.

Burun ve sinüs kültürleri. Akut sinüzit teşhisi koyabilmek için genellikle laboratuvar testlerine gerek yoktur. Ancak, vakanın tedaviye yanıt vermemesi ya da ilerlemesi gibi durumlarda, doku kültürleri asıl nedeni anlamaya, örneğin bakteriyel bir sebep belirlemeye yardımcı olur.

Alerji testi. Doktorunuz durumun alerji kaynaklı olduğundan şüphelenirse, alerji cilt testleri uygulanabilir. Cilt testi güvenilir ve hızlıdır bir yöntemdir; ve aynı zamanda burun problemlerinize neden olan alerjeni saptamaya da yardımcı olur.

Çoğu akut sinüzit vakasında tedaviye gerek olmaz, çünkü soğuk algınlığına neden olan virüslerden kaynaklanır. İyileşmeyi hızlandırmak ve semptomları hafifletmek için evde uygulanan tedavi teknikleri genellikle yeterli olur. Semptomları hafifletecek tedaviler: Doktorunuz, sinüzit semptomlarını hafifletmeye yardımcı olacak tedavi yöntemleri önerebilir; bunlar: Tuzlu burun spreyi; Günde birkaç kez burnunuza püskürterek geniz yolunuzu temizlersiniz. Burun kortikosteroidleri; Bu burun spreyleri, iltihap oluşumunu engeller ve tedavi eder. Örneğin, flutikazon (Flonase), mometazon (Nasonex), budesonid (Rhinocort Aqua), triamsinolon (Nasacort AQ) ve beklometazon (Beconase AQ). Dekonjestanlar; Bu ilaçlar, reçetesiz ve reçeteli satılan sıvı, tablet ve burun spreyi şeklinde bulunmaktadır. Reçetesiz de satılan ağızdan alınan dekonjestanlara Sudafed ve Actifed örnek olarak verilebilir. Burun spreylerine ise fenilefrin ve/veya oksimetazolin örnek olarak verilebilir. Bu ilaçlar genellikle en fazla birkaç gün alınır. Aksi halde, konjesyonun daha şiddetli bir şekilde nüksetmesine (yoksunluk konjesyonu) neden olabilir. Reçetesiz satılan ağrı kesiciler; Aspirin, asetaminofen ya da ibuprofen gibi. Aspirin, Reye sendromu ile ilişkilidir, bu yüzden çocuklara ve gençlere aspirin verirken dikkatli olunuz. Aspirinin 2 yaşından büyük çocuklarda kullanılması onaylanmış olsa da, suçiçeği ya da grip benzeri semptomlar geçiren çocuklar ve gençler tarafından asla kullanılmamalıdır. Bu konuda kaygılarınız varsa doktorunuza danışınız. Antibiyotikler; Akut sinüzit tedavisinde antibiyotik kullanımına genellikle gerek yoktur. Akut sinüzit virüs ya da mantar kaynaklı ise, antibiyotikler işe yaramayacaktır. Bakteri kaynaklı çoğu sinüzit vakası antibiyotik kullanılmadan iyileşir. Yalnızca bakteri kaynaklı bir enfeksiyon geçiriyorsanız, özellikle de enfeksiyon şiddetli ise, nüksediyorsa ya da sürekli ise, antibiyotik tedavisine ihtiyaç duyulur. Bakteri kaynaklı enfeksiyonun neden olduğu akut sinüzit tedavisinde kullanılan antibiyotikler; amoksilin, doksisiklin ya da trimetoprim-sülfametoksazol kombinasyonu gibidir. Enfeksiyon geçmezse ya da sinüzit nüksederse, doktorunuz başka bir antibiyotik deneyebilir. Doktorunuz antibiyotik yazarsa, hepsini düzenli olarak kullanmaya dikkat edin. Yani, genellikle semptomlarınız iyileşse bile 10-14 gün süreyle kullanmanız gerekir. Eğer bitmeden kullanmayı bırakırsanız, semptomlar nüksedebilir. Antifungal ilaçlar; Nadiren de olsa, akut sinüzit mantar kaynaklı olabilir ve antifungal ilaçlarla tedavi edilebilir. İlacın dozu ve ne kadar süre ile kullanmanız gerektiği, enfeksiyonun şiddetine ve semptomların iyileşme hızına bağlıdır. Bağışıklık tedavisi; Eğer sinüzit alerjiler ile birlikte görülüyorsa, alerji ilaçları (bağışıklık tedavisi) vücudun belli alerjenlere verdiği tepkiyi azaltarak semptomlarınızın iyileşmesine yardımcı olabilir.

Aşağıdaki evde tedavi yöntemleri de sinüzit semptomlarını hafifletmeye yardımcı olur:

Bolca dinlenin. Böylece vücudunuz enfeksiyonla savaşabilir ve iyileşmeniz hızlanır.

Bolca sıvı tüketin. Su ya da meyve suyu gibi. Böylece mukus akıntılarının kıvamı seyrelir ve akışı artar. Kafein ve alkol suyu kuruttuğu için bunları içeren içeceklerden sakının. Alkol içmek aynı zamanda sinüs ve burun yolundaki şişliği artırabilir.

Sinüs boşluklarınızı buhara tutun. Başınızın üzerine bir havlu koyarak sıcak su dolu bir kabın üzerine eğilip nefes alın. Buharın doğrudan yüzünüze gelmesini sağlayın. Ya da sıcak bir duş alarak sıcak, nemli havayı içinize çekin. Böylece ağrılarınız hafifler ve mukus akışı sağlanır.

Yüzünüze ılık kompresyon uygulayın. Burun, yanak ve göz etrafınıza ılık, nemli bezler koyarak ağrıyı hafifletin.

Geniz yolunuzu temizleyin. Özel püskürtme şişesi (Sinus Rinse vb), ampul şırınga ya da neti pot kullanarak geniz yolunuzu temizleyin. Burun lavajı olarak adlandırılan bu evde tedavi yöntemi sinüslerinizi temizlemenize yardımcı olur. Eğer kullanacağınız sıvıyı kendiniz hazırlayacaksanız, damıtılmış, steril, önceden kaynatılıp soğutulmuş, ya da bir mikron boyutunda delikleri olan bir filtreden geçirilmiş su kullanın. Ayrıca, kullandığınız yıkama gerecini de aynı şekilde damıtılmış, steril, önceden kaynatılıp soğutulmuş ya da filtrelenmiş su ile yıkayıp açıkta kurumaya bırakın.

Başınız yüksekte uyuyun. Böylece sinüsleriniz akabilir ve konjesyon azalır.

Akut sinüzit riskini azaltmak için şu adımları uygulayın:

Üst solunum yolu enfeksiyonlarından korunun. Soğuk algınlığı olan kişilerle temas kurmaktan sakının. Ellerinizi özellikle yemeklerden önce sık sık sabun ve su ile yıkayın.

Alerjilerinizi kontrol altında tutun. Semptomları kontrol altında tutmak için doktorunuzla birlikte hareket edin.

Sigara dumanı ve kirli havadan sakının. Tütün dumanı ve diğer polütanlar ciğerlerinizi ve geniz yolunuzu tahriş ederek iltihaba neden olabilir.

Nemlendirici kullanın. Evinizdeki hava kuruysa, mesela basınçlı hava ısıtıcı kullanıyorsanız, havayı nemlendirmek sinüziti önlemeye yardımcı olur. Nemlendiriciyi düzenli olarak temizleyin ve sürekli temiz ve küfsüz olmasını sağlayın.